Verwerkingsopdracht leerjaar 4 - Leesverslag algemeen

Joe Speedboot – Tommy Wieringa

De Bezige Bij, Amsterdam, 2007, achtentwintigste druk

Aantal bladzijden: 317

Genre: ontwikkelingsroman

Samenvatting

Fransje Hermans is onder een trekker gekomen en ontwaakt na een tweehonderd dagen durende coma verlamd in het ziekenhuis. Hij kan niet meer praten en zit voor de rest van zijn leven in een rolstoel. Als hij uit zijn coma ontwaakt, heeft Joe Speedboot net zijn spectaculaire entree in het dorp gemaakt waarbij zijn vader helaas is overleden. Hij komt de boel eens even flink op stelten zetten en schut het ingedutte dorp en haar bewoners wakker. Joe verzamelt een groepje bewonderaars om zich heen: Christof, Engel en later ook Fransje. Fransje wil graag geschiedschrijver het dorp worden en schrijft daarom alle gebeurtenissen die zijn vrienden beleven op in enorme dagboeken. Dan maakt PJ, een beeldschoon Zuid-Afrikaans meisje, haar intrede in Lomark en alle jongens (inclusief Fransje) worden verliefd op haar. Joe bouwt een vliegtuig waarmee hij de moeder van PJ kan bespieden als ze naakt in de tuin zit. Joe’s eigen moeder heeft intussen een nieuw vriend, die Papa Afrika wordt genoemd. Papa Afrika bouwt een zeilboot en keert na de terwaterlating nooit meer terug. Christof, Engel, Joe en PJ gaan studeren, maar Fransje blijft achter om ‘papierbrikettenfabrikant’ te worden. Dit baantje stelt eigenlijk niets voor en is een smoes van zijn vader om Fransje bezig te houden. Als hij hier achter komt raakt hij zo gedesillusioneerd dat hij stopt met schrijven. Joe keert terug naar Lomark, en ook PJ komt vaker langs. Joe vat het idee op dat Fransje mee moet gaan doen met armworstelwedstrijden, als nieuwe manier om geld te verdienen. Het armworstelen blijkt een heus succes te zijn, totdat Fransje tegen zijn idool moet strijden en deze zijn arm breekt. Weer spat er een droom voor Fransje aan duigen, en er volgt nog een desillusie: Joe krijgt een relatie met PJ. Joe bouwt een shovel en doet mee met de Parijs-Dakar race. Als hij weg is, leest PJ Frans dagboeken van vroeger en hebben ze meerdere keren seks. Vele jaren later is Christof getrouwd met PJ (maar PJ heeft nog wel seks met Fransje) en heeft Joe uit racune en jaloezie het dorp verlaten. Het leven in Lomark gaat door, geïsoleerder dan ook onherstelbaar verandert door de fantasie van één jongen: Joe Speedboot.

Verwachtingen: mijn oma raadde dit boek aan mijn moeder aan en nadat mijn moeder het had gelezen, zei ze ook tegen mij dat het echt een aanrader was. Omdat zowel mijn moeder als oma heel veel lezen en ze dit blijkbaar allebei een goed boek vonden, was ik erg nieuwsgierig geworden en wilde ik het graag lezen.

Motieven en thema:

Thema: Desillusie. Fransje krijgt op zijn veertiende al een ongeloofelijk moeilijke opgave: leren leven met het feit dat hij nooit meer zal kunnen lopen en praten. In een keer worden bijna al zijn dromen weggenomen en ziet zijn leven er totaal anders uit. Hij wordt teleurgesteld als de anderen gaan studeren en hij eenzaam achterblijft, hij wordt teleurgesteld als blijkt dat al zijn harde werk als papierbrikketenmaker voor niets is geweest, het armworstelen eindigt niet zoals hij gehoopt had en ook krijgt hij nooit de relatie met PJ die hij eigenlijk wil. Ook Joe heeft toekomstverwachtingen die ijdele hoop blijken. Hij voltooit de Parijs-Dakar reis niet, krijgt PJ niet, is niet de ‘held van het dorp’ gebleven en blijkt toch heel erg naakt te zijn onder zijn zelfgekozen naampje. Ook Engel, de moeder van Joe en de schrijver Arthur Metz komen allemaal op hun eigen manier ‘bedrogen’ uit in het leven.

Motieven: vriendschap, heldendom, avontuur tegenover saaiheid/burgerlijkheid, verraad, bedrog, jaloezie, rivaliteit, tegen iemand opkijken.

Beoordeling:

Ik vind Wieringa’s schrijfstijl heel goed. Hij breidt prachtige lange zinnen met mooie woorden aan elkaar, die toch goed te volgen zijn.

‘’Verpletterd hang ik achterover in mijn stoel en ik weet dat er geen grens is aan wat ik voor haar zal doen. Haar ontrouw is voorspeld, ze heeft zich even natuurlijk vermenigvuldigd als luizen op een kinderhoofd, en ook alles wat ik over mezelf heb gedacht is waar, het is alleen een kwestie van tijd geweest voordat het tevoorschijn kwam. Deze wetenschap bevat een element van vrijheid; vermoedens zijn erger dan feiten.’’ (blz 290)

Ook vind ik dat hij met een paar woorden, die hij heel onopvallend in de tekst plaats, heel erg goed de sfeer op een bepaald moment kan aangeven.

‘’Hij zei weinig, niks eigenlijk. We gingen op een belangrijk moment in onze vriendschap af, dat zou eindigen met Joe die naar me zwaaide door het achterraam van de bus, en ik die mijn poot in de lucht stak en met een dikke krop naar huis reed in de overtuiging dat er een tijdperk ten einde was.’’ (blz 160)

Qua inhoud is het boek ook heel sterk. Door te doen alsof Fransje de hoofdpersoon is, krijg je de kans om ook als een bewonderaar naar Joe te kijken waardoor je zijn effect op andere mensen zelf ervaard. Dit was heel anders geweest als het boek vanuit Joe geschreven was, terwijl dit toch logischer was geweest omdat Joe eigenlijk de hoofdpersoon is. Ook de ruimte is heel goed gekozen: een geïsoleerd, saai en ouderwets dorpje dat wordt opgeschud door vreemde types en dat vervolgens weer verlaten wordt, maar waar hun invloed nog lange tijd gevoeld zal worden.

Eindoordeel: Joe Speedboot is een bijzonder boek, wat zeker het lezen waard is. Het heeft mijn verwachtingen niet helemaal waargemaakt, maar dat is meer omdat mijn verwachtingen té hoog waren dan omdat het boek niet goed is. Joe Speedboot is zeker een aanrader, omdat het een mooi geschreven boek is en er veel humor in zit.