Verwerkingsopdracht leerjaar 4 - Oordeelvorming

Het recht op terugkeer – Leon de Winter

De Bezige Bij, Amsterdam, vijfde druk, januari 2009

Aantal pagina’s: 458

Genre: literaire thriller/psychologische roman

Samenvatting:

Het recht op terugkeer vertelt het levensverhaal van Bram Mannheim. Het boek is in zes tijdlagen verdeelt die niet-chronologisch door elkaar heen staan.

Het boek begint in 2024 in Tel Aviv, een toekomststad die grote problemen met de Palestijnen heeft en waar iedereen in de gaten wordt gehouden. Bram heeft een bureau om vermiste kinderen op te sporen en is ook een vrijwillige ambulancebroeder.

Een flashback naar 2004, nog steeds in Tel Aviv: Bram is getrouwd met Rachel en heeft een zoontje, Bennie. Hij heeft een baan in Princeton aangeboden gekregen en hij besluit uiteindelijk om deze aan te nemen nadat hij en zijn gezin een overval en een zelfmoordaanslag overleefd hebben. Het verhaal maakt een tijdsprong naar 2008 waar het gezin in Princeton woont en een huis aan het verbouwen is. Bennie verdwijnt spoorloos, een gebeurtenis die centraal staat in het boek. Weer een tijdsprong: twee jaar later zwerft Bram rond in Santa Moncia. Hij  is helemaal gek geworden van de wanhoop en slaat helemaal door. Hij denkt allerlei verbanden en gebeurtenissen te ontdekken in getallen. Zijn vader, Hartog Mannheim, komt hem halen en neemt hem mee terug naar Tel Aviv.  Twee jaar later kan Bram aan niets anders denken daan de verdwijning van zijn zoontje. Hij is de hele tijd bezig met het mogele scenario en raakt er uiteindelijk van overtuigd dat de aanemer O’Connor, die een verleden als pedofiel lijkt te hebben, Bennie vermoord heeft. Als wraak vermoord hij O’Connor. Hij wordt niet veroordeeld voor deze moord. Twaalf jaar later zijn we weer terug in 2024, de tijd waarin het boek begon. Er is een aanslag gepleegd op een controlepost als Bram dienst heeft in de ambulance, waardoor hij te horen krijgt dat de aanslag is gepleegd door een jood. De Veiligheidsdienst komt erachter dat een collega van Hartog Mannheim waarschijnlijk uit jaloezie twee kleinzoons van zijn collega’s heeft ontvoerd en heeft opgeleid in Kazachstan om aanslagen te plegen. Zijn minnares/vriendin Eva zegt intussen zwanger te zijn en wil een visum om naar Rusland te gaan. Zes maanden later gaat Bram echter naar Kazachstan, waar hij doet alsof hij zich tot de islam heeft bekeerd en erachter komt dat zijn zoon inderdaad is opgeleid in een weeshuis om aanslagen te plegen en dat zijn nieuwe naam Thaqib is. Een jaar later, in 2025, heeft Bram Thaqib gevonden in Amsterdam. Thaqib bereid op dat moment een aanslag voor. Bram geeft de leden van de Geheime Dienst een signaal, waardoor ze Bennie kunnen oppakken. Bram gaat met Eva naar Rusland en hoopt dat Bennie gedeprogrameerd wordt en bij hem zal terugkeren.

Oordeelvorming:

Ik vind dat er mooie motieven en thema’s in het boek zitten. Het effect dat de vermissing van een kind op iemands eigen leven heeft, de strijd tussen de Israëliers en de Palestijnen en de keuze tussen wraak of vrede zijn allemaal onderwerpen die ik erg interessant vind. Toch vind ik dat Leon de Winter met name de strijd tussen de Israëliers en de Palestijnen veel beter had kunnen uitwerken. Het boek speelt zich voor een groot deel af in de toekomst, dus de schrijver had zijn eigen visie op hoe het probleem er in de toekomst uit zal zien heel erg goed kunnen laten zien. Ik vind dat hij dit maar heel zwak doet en er te weinig aandacht aan besteed. Het realiteitsgehalte van de inhoud vind ik het grootste minpunt aan dit boek. Er zitten ontzettend veel onlogische dingen in, zoals Eva die al na één keer seks weet dat ze zwanger is, een collega die een aanslag voorspelt, Brams collega die zonder al te veel speurwerk achter informatie komt die de Geheime Dienst niet had en de moord op O’Connor die er even tussendoor komt (en waar Bram nauwelijks iets van merkt, er komen geen schuldgevoelens bovendrijven en hij wordt niet veroordeeld omdat de VS ‘geen zin heeft in een rel’).  Ook is het toekomstelement slecht uitgewerkt. Er vliegen een soort helikopters over de stad en er zijn een paar nieuwe technlogische snufjes, maar je zou niet zeggen dat het verhaal in 2024 afspeelt. De opbouw van het verhaal is opzich leuk met de verschillende tijdlagen, maar Leon de Winter vertelt in een laag tempo wat het moeilijk maakt om er door heen te komen. Mijn favouriete stuk is het stuk dat Bram helemaal doorgeslagen is en gek van de getallen, omdat dit stuk het enige stuk is dat ik echt orgineel en vernieuwend vind. Al met al vind ik het een boek dat lastig door te lezen is en op sommige punten gewoon slordig afgewerkt is. Hoewel er soms verrassend goede stukjes tussen zitten is het grootste gedeelte simpelweg saai te noemen. Ik zou het niet aan iemand anders aanraden.